Czemu s?u?y przeszczepianie narz?dów?
Przeszczepianie narz?dów jest metod?
ratowania ?ycia osoby chorej, która potrzebuje zdrowego narz?du, aby ?y?.
Metoda ta polega na wszczepieniu biorcy narz?du lub tkanek pochodz?cych od
innego cz?owieka.
Kiedy mo?na pobra? narz?dy do przeszczepienia?
Niektóre narz?dy(nerka, segment
w?troby) lub tkanki (szpik kostny) mo?na pobiera? od osób ?ywych pod warunkiem,
?e dawca wyrazi na to zgod?, a jego ?ycie nie b?dzie nara?one na niebezpieczeństwo. Jednak wi?kszo?? narz?dów
i tkanek do przeszczepienia pobiera si? ze zw?ok osób, które za ?ycia nie
wyrazi?y sprzeciwu na pobranie.
Nerki, serce, p?uca, w?trob?,
trzustk?, jelito i rogówk? mo?na pobra? od osoby zmar?ej, kiedy zosta?y ju?
wyczerpane wszystkie mo?liwo?ci jej leczenia i u której stwierdzono komisyjnie
?mier? mózgow?.
Co to jest ?mier? mózgu?
?mier? jest zjawiskiem zdysocjowanym. Oznacza to, ?e ?mier? ogarnia tkanki i uk?ady w ró?nym czasie. Powoduje to dezintegracj? ustroju jako ca?o?ci funkcjonalnej i kolejne, trwa?e wypadanie poszczególnych funkcji w ró?nej sekwencji czasowej. Zatem niektóre funkcje ustroju lub ich cz??ci mog? utrzymywa? si? przez pewien czas w oderwaniu od innych, wcze?niej obumar?ych.
Zdysocjowany charakter zjawiska ujawnia si? w sposób szczególny w sytuacjach, w których ?mier? obj??a ju? mózg, podczas gdy kr??enie krwi jest jeszcze zachowane. W tych przypadkach to stan mózgu determinuje ?ycie lub ?mier? cz?owieka. W wi?kszo?ci przypadków klinicznych obrz?k mózgu wynikaj?cy z jego uszkodzenia narasta od strony przestrzeni nadnamiotowej, a pień mózgu umiera jako ostatnia jego cz???. W takich sytuacjach czynnikiem kwalifikuj?cym
?mier? mózgu jest nieodwracalny brak funkcji pnia mózgu.
Trwa?e uszkodzenie pnia mózgu ustala si? na podstawie braku okre?lonych odruchów nerwowych i braku spontanicznej czynno?ci oddechowej. Post?powanie takie, oparte przede wszystkim na badaniach klinicznych, w przewa?aj?cej liczbie przypadków jest mo?liwe, a jego wynik - pewny. W szczególnych okoliczno?ciach badanie odruchów nerwowych
nie jest jednak w pe?ni wykonalne (np. urazy twarzoczaszki), a ich interpretacja trudna (np. zatrucia, farmakoterapia). Co wi?cej, w pierwotnie podnamiotowych uszkodzeniach mózgu, jego ?mier? wymaga szczególnego post?powania diagnostycznego, bowiem kliniczne objawy trwa?ego uszkodzenia pnia mózgu nie oznaczaj? w tym przypadku jednoczesnego nieodwracalnego uszkodzenia ca?ego mózgu. W takich przypadkach podejrzenie ?mierci mózgu musi by? potwierdzone badaniami instrumentalnymi
Przed od??czeniem aparatury nale?y
rozpatrzy? mo?liwo?? pobrania niektórych narz?dów do przeszczepienia. Pozostaje
wtedy tylko kilka godzin, aby upewni? si? co do woli zmar?ego dotycz?cej
oddania tkanek i narz?dów po ?mierci (sprawdzenie w Centralnym Rejestrze
Sprzeciwów czy osoba ta nie zarejestrowa?a sprzeciwu, sprawdzenie czy zmar?y nie mia? ze soba w?asnor?cznie napisanego o?wiadczenia o sprzeciwie na pobranie narz?dów po
?mierci?, czy nie wyrazi? sprzeciwu na pobranie narz?dów po
?mierci ustnie w obecno?ci dwóch ?wiadków na pobranie narz?dów po
?mierci) i zorganizowa? pobranie narz?dów, tkanek, komórek w celu przeszczepienia potrzebuj?cym.
Czy lekarze powinni skontaktowa? si? z rodzin? przed pobraniem narz?dów?
Wed?ug polskiego prawa ka?da osoba
zmar?a mo?e by? uwa?ana za potencjalnego dawc? tkanek i narz?dów, je?li za ?ycia
nie wyrazi?a sprzeciwu.
Lekarze, pod opiek? których by?
zmar?y, informuj? zwykle rodzin? o ?mierci i zamiarze pobrania narz?dów do
przeszczepienia, lekarze pytaj? rodzin? czy zmar?y za zycia nie wyrazi? sprzeciwu ustnie w obecno?ci ?wiadków, lekarze nie musz? prosi? rodziny o wyra?enie zgody na pobranie narz?dów.
Je?li zmar?y pozostawi? pisemny
zapis dotycz?cy jego woli odno?nie pobrania narz?dów (np. oswiadczenie woli) po ?mierci, lekarze
respektuj? jego decyzj?. Bliscy mog? jedynie potwierdzi? opini? zmar?ego na
temat pobrania narz?dów , je?li j? znaj?.
Jak przebiega pobranie narz?dów i transplantacja?
Kiedy komisja lekarska stwierdza
?mier? mózgu, lekarz informuje o tym rodzin? zmar?ego. Po upewnieniu si?, ?e
zmar?y nie wyrazi? za ?ycia sprzeciwu na pobranie narz?dów, mo?na podj??
czynno?ci zwi?zane z pobraniem.
Pobranie narz?dów do
przeszczepienia jest operacj? chirurgiczn?, w czasie której cia?o dawcy
traktowane jest z nale?ytym szacunkiem.
Przeszczepia si? tylko narz?dy
pochodz?ce od ludzi nie dotkni?tych chorobami. Przed przeszczepieniem wykonuje
si? badania wykluczaj?ce choroby, które mog?yby zosta? przekazane biorcy
przeszczepu.
Czy biorca mo?e dowiedzie? si? kto by? zmar?ym dawc??, czy rodzina dowie si? komu przeszczepiono narz?dy ich bliskiego?
Artyku? 19 Ustawy o pobieraniu, przechowywaniu I przeszczepianiu komórek tkanek I narz?dów mówi:
1. Dane osobowe dotycz?ce potencjalnego dawcy, dawcy, potencjalnego biorcy i biorcy s? obj?te tajemnic? i podlegaj? ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i s?u?bowej oraz w przepisach
dotycz?cych dokumentacji medycznej prowadzonej przez podmioty lecznicze.
2. Je?eli narz?d ma by? pobrany od ?ywego dawcy, przepis ust. 1 nie dotyczy ujawnienia danych osobowych o dawcy i o biorcy odpowiednio tym osobom.
Jakie s? wyniki przeszczepiania narz?dów?
Po udanym przeszczepieniu narz?du
pacjenci mog? prowadzi? normalne ?ycie, kontynuowa? nauk?, podj?? prac?. Biorcy
przeszczepu nerki zwalniaj? miejsce dializacyjne innym potrzebuj?cym chorym.
Nie bez znaczenia jest tak?e fakt, ?e przeszczepienie nerek wymaga mniejszych
nak?adów finansowych ni? dializoterapia.
Wyniki transplantacji narz?dów i
tkanek w naszym kraju nie ró?ni? si? od wyników uzyskiwanych przez inne o?rodki
europejskie.
Czy w Polsce istnieje ryzyko handlu narz?dami?
Aby unikn?? takiego ryzyka,
obowi?zuj?ce przepisy przewiduj?, ?e pobranie narz?du i jego przeszczepienie
mo?e mie? miejsce jedynie w upowa?nionych o?rodkach medycznych. Przeszczepianie
jest skomplikowan? procedur?, anga?uj?c? tak wielu wysokiej klasy specjalistów,
?e pok?tne przeszczepianie narz?dów jest praktycznie niemo?liwe. Pobrane
narz?dy rozdzielane s? zgodnie z kryteriami medycznymi, a ich losy, od pobrania, przeszczepienia a? po odleg?e prze?ycie obj?te s? kontrol? upowa?nionych o?rodków i Poltransplantu.
Jakie przepisy karne zapisano w Ustawie Transplantacyjnej?
Art. 43.
Kto rozpowszechnia og?oszenia o odp?atnym zbyciu, nabyciu lub o po?redniczeniu w odp?atnym zbyciu lub nabyciu komórki, tkanki lub narz?du w celu ich przeszczepienia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno?ci lub karze pozbawienia wolno?ci do roku.
Art. 44.
1. Kto, w celu uzyskania korzy?ci maj?tkowej lub osobistej, nabywa lub zbywa cudz? komórk?, tkank? lub narz?d, po?redniczy w ich nabyciu lub zbyciu b?d? bierze udzia? w przeszczepianiu lub udost?pnianiu pozyskanych wbrew przepisom ustawy komórek, tkanek lub narz?dów, pochodz?cych od ?ywego dawcy lub ze zw?ok ludzkich, podlega karze pozbawienia wolno?ci od 6 miesi?cy do 5 lat.
2. Je?eli sprawca uczyni? sobie z pope?nienia przest?pstwa okre?lonego w ust. 1 sta?e ?ród?o dochodu, podlega karze pozbawienia wolno?ci od roku do 10 lat.
Art. 45.
Kto, bez wymaganego pozwolenia, prowadzi dzia?alno?? przewidzian? przepisami ustawy dla banku tkanek i komórek, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno?ci albo pozbawienia
wolno?ci do roku.
Art. 46.
Kto, bez wymaganego pozwolenia, pobiera komórk?, tkank? lub narz?d w celu ich przeszczepienia albo je przeszczepia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno?ci albo pozbawienia wolno?ci do lat 3.
Art. 46a.
Kto, bez wymaganej zgody wywozi z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub wwozi na to terytorium komórk?, tkank? lub narz?d, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno?ci albo pozbawienia wolno?ci do lat 3.
Art. 46b.
Kto, wbrew przepisom ustawy, nie zg?asza potencjalnych biorców narz?dów lub szpiku lub komórek krwiotwórczych
krwi obwodowej lub krwi p?powinowej na list? albo dokonanych przeszczepień komórek, tkanek i narz?dów do rejestru przeszczepień albo pozyskanych potencjalnych dawców szpiku i komórek krwiotwórczych krwi obwodowej do rejestru szpiku i krwi p?powinowej, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolno?ci.
Dlaczego w Polsce brakuje narz?dów do przeszczepienia?
Wyniki przeszczepiania narz?dów s?
coraz lepsze dzi?ki czemu rozszerzaj? si? wskazania do leczenia t? metod?.
Wzrasta liczba osób oczekuj?cych na przeszczepienie i wyd?u?a si? czas ich oczekiwania na operacj? co mo?e stworzy?
zagro?enie dla ?ycia tych chorych.
Wiedza spo?eczeństwa o tym jak? warto?? dla setek ?miertelnie chorych ma
przeszczepienie narz?du jest nadal niewystarczaj?ca. Sprzeciw na pobranie
narz?du wyra?any przez rodzin? zmar?ego powoduje, ?e nie mo?na uratowa? ?ycia
wielu chorym. Nale?y prowadzi? sta?? kampani? edukacyjn?, informuj?c? o potrzebach
i wynikach przeszczepiania narz?dów, która pomo?e przekona? spo?eczeństwo o
skuteczno?ci tej metody leczenia.
Jak zakomunikowa? wol? o sprzeciwie lub zgodzie na pobranie narz?dów po ?mierci?
Zgodnie z ustaw? z dnia 01
lipca 2005 r. pobranie komórek, tkanek i narz?dów ze zw?ok ludzkich mo?na dokona?,
je?eli osoba zmar?a nie wyrazi?a za ?ycia
sprzeciwu.
Sprzeciw wyra?a si? w formie:
1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narz?dów ze zw?ok ludzkich;
2) o?wiadczenia pisemnego zaopatrzonego we w?asnor?czny podpis;
3) o?wiadczenia ustnego z?o?onego w obecno?ci co najmniej dwóch ?wiadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.
Sprzeciw do Centralnego Rejestru Sprzeciwów nale?y przes?a? na adres: Centralny Rejestr Sprzeciwówi, Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa. Formularz zg?oszenia sprzeciwu poni?ej .
Po dokonaniu wpisu w Centralnym
Rejestrze Sprzeciwów, osoba zg?aszaj?ca otrzyma listem poleconym potwierdzenie
wpisu. Sprzeciw jest skuteczny od daty wpisu do rejestru , data b?dzie
uwidoczniona na potwierdzeniu rejestracji.
W przypadku ma?oletniego lub innej
osoby, która nie ma pe?nej zdolno?ci do czynno?ci prawnych, sprzeciw mo?e
wyrazi? za ?ycia przedstawiciel ustawowy tej osoby. W przypadku ma?oletniego powy?ej lat szesnastu sprzeciw mo?e wyrazi? równie? ten ma?oletni.Ma?oletni powy?ej lat 16 mo?e równie? samodzielnie zmieni? wpis swoich opiekunów prawnych o sprzeciwie w CRS, o tej mozliwo?ci jest on informowany listem poleconym z CRS po osi?gni?ciu wieku 16 lat i nast?pnie po osi?gni?ciu wieku 18 lat..
Osoba wyra?aj?ca zgod? na oddanie
po ?mierci swoich tkanek i narz?dów do przeszczepienia dla ratowania ?ycia i
przywracania zdrowia ludziom chorym mo?e tak?e nosi? przy sobie w?asnor?cznie podpisane o?wiadczenie woli. Takie o?wiadczenie woli ma charakter
informacyjny i nie zwalnia lekarza, maj?cego zamiar pobra? narz?dy z obowi?zku
sprawdzenia w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, czy osoba ta nie wyrazi?a
sprzeciwu za ?ycia.
